Herman Beunk

Misschien is er trouwens allereerst een persoonlijke ervaring belangrijk in de constatering dat 2012 een goed progjaar is, want ik heb veel meer dan de afgelopen 10 jaar prog in huis gedraaid.

Top 2012:

1. Enid, The - "Invicta" (Operation Seraphim)
2. Big Big Train - "English Electric Part One" (eigen beheer / GEP)
3. Mystery - "The World Is A Game" (Unicorn Records)Muzikaal
4. Motorpsycho & Ståle Storløkken - "The Death Defying Unicorn" (Psychobabble / Stickman Records)
5. Former Life - "Electric Stillness" (eigen beheer)
6. Marsh, Rhys and the Autumn Ghost - "The Blue Hour" (Termo Records)
7. GRICE - "Propeller" (Hungersleep Records)
8. Änglagård - "Viljans Öga" (eigen beheer)
9. Sweet Billy Pilgrim - "Crown And Treaty" (Luxor Purchase)
10. IZZ - "Crush Of Night" (Doone Records)

De volgorde is eigenlijk een beetje arbitrair. Ook is het op nummer één zetten van The Enid natuurlijk een doorprikbare slijmerige actie, maar wel een goede weergave van de algemene 'high' waar (de muziek van) The Enid sinds het jubileumuitzendingsgebeuren heeft geleid. De nummers twee tot vijf zou je eigenlijk in een willekeurige volgorde kunnen zetten. Allemaal veel gedraaid en erg gewaardeerd (al valt er altijd wel wat aan te merken). Hetzelfde geldt voor de nummers 6 tot 9: die waardeer ik nauwelijks waarneembaar minder dan die erboven. En waarom passen er maar 15 platen in een top 10? Is dit voor progrock wat mij betreft supergoede jaar niet te doen! Ik kan echt geen keuze maken! Straks komt er iemand op me af die zegt: 'Wat? Marillion (danwel Astra danwel Echolyn, etc) niet in je lijstje? Die vond je toch hartstikke goed?' Zekers...

1. Enid, The - Invicta (Operation Seraphim)
The Enid deed me vroeger nooit superveel. Blijkbaar was er een concert voor nodig om dat te veranderen. Ook weer niet zó gek in mijn geval: er zijn genoeg bands waar ik pas echt goed in gedoken ben nádat ik ze live had gezien. Bij weinig bands is het zo lonend om keer op keer op keer te blijven en blijven luisteren als bij The Enid. Dit komt door de uit klassieke muziek geleende manier van thematische doorwerking, die op deze schaal en dit niveau binnen wat we maar popmuziek zullen noemen ongekend is. Nu ben ik toevallig ook groot liefhebber van klassieke muziek en die liefde kan ik ook kwijt bij The Enid en ook weer bij "Invicta". Nog bij vrijwel iedere beluistering ontdek ik nog weer een verstopt motiefje dat me nog niet eerder opgevallen was. Maar niet alleen zijn de composities heel doorwrocht, ook de uitvoering en de productie zijn van hoog niveau. Ik ben wel nog steeds van mening dat "Execution Mob" niet goed op het album past (sorry Max...).

2. Big Big Train - English Electric Part One (eigen beheer / GEP)
Big Big Train-voorman Gregory Spawton had met "The Difference Machine" en "The Underfall Yard" een bijzonder hoog niveau bereikt in lange enerverende composities. Heel vernieuwend is het misschien niet, maar elementen uit het gouden progverleden zijn op een frisse en zeer slimme manier tot iets nieuws geboetseerd en worden gespeeld door een wisselende club topmuzikanten. "English Electric Part One" doet nauwelijks voor z'n voorgangers onder, alleen worden er nu soms wat flauwe (veelal Britse, maar ook Griekse in "Judas Unrepentant") volksdansmelodietjes aangewend en daar ben ik nogal allergisch voor. Een blik op de credits leert dat in die gevallen zanger David Longdon verantwoordelijk is voor de muziek. In het verleden is vaak genoeg aangetoond dat teveel banddemocratie niet werkt. Dus Greg, laat David zich in het vervolg concentreren op één supercompositie, want hij kán het wel ("A Boy In Darkness"!). Maar laat ik niet overdrijven, want ook die nummers bevatten veel fraais (mooie overgangen, interessante teksten, fraaie soli). Van de muzikale bijdragen moeten vooral die van XTC-gitarist Dave Gregory (nu in de vaste basis van Big Big Train) genoemd. Hij zorgt meermalen letterlijk voor kippenvel (daarbij geholpen door de prachtige compositorische wendingen die Spawton erbij heeft bedacht. Luister alleen maar 's naar wat er vanaf 5 minuten in het schitterende instrumentale tussenstuk van "Winchester From St. Giles" gebeurt!).

3. Mystery - The World Is A Game (Unicorn Records)Muzikaal wellicht een stuk simpeler dan de nummers één en twee, maar Michel St. Père bewijst dat je ook prachtige symfonische rockkathedralen kunt bouwen als je als basiscomponent een ouderwetse rockgitaarriff neemt. En net als bij Big Big Train levert Nick D'Virgilio de knappe ritmische basis. Al drie albums op rij produceert St. Père, mede dankzij de bezielde zang van Benoit David, muziek waar aldoor een warme goed vanaf komt.

4. Motorpsycho & Ståle Storløkken - The Death Defying Unicorn (Psychobabble / Stickman Records)
De jongens van het Noorse Motorpsycho zijn bewonderswaardig onvoorspelbaar in al hun grillen. Dit jaar maakten ze een verhalende conceptdubbelaar met niet alleen de toetsenist van Elephant 9, maar ook nog met een klassiek ensemble en een jazzorkest. En het is wat je noemt een 'blast'. Bij vlagen enorm krachtig en noisy, dan weer symfonisch, maar ook met meer psychedelisch werkende raadselachtig ingetogen passages. De muzikale hoofdthema's worden slim steeds weer aangewend. Het mooie was: men ging met dit materiaal op tournee! Zonder alle extra muzikanten, maar wél met Ståle Storløkken, die schuil ging achter een ouderwetse symfotoetsenopstelling mét o.a. echte Mellotron en Mini-Moog! Het hele 100 minuten durende stuk werd met geweldige impact als één geheel zonder pauze gespeeld voor een verwonderd aan de grond genageld publiek.

5. Former Life - Electric Stillness (eigen beheer)
Prachtige, subtiele fusie van Pink Floyd-achtige en Japan-achtige sferen, fraai gemusiceerd en geproduceerd door twee nog heel jonge uiterst muzikale Italianen. Overigens begeleiden zij ook ex-Le Orme-zanger Aldo Tagliapietra, zowel live als op het onlangs verschenen "Nella Pietra A Nel Vento", dat ik nog niet gehoord heb (maar daar komt verandering in).

6. Marsh, Rhys and the Autumn Ghost - The Blue Hour (Termo Records)
Grenzen tussen muzieksoorten vervagen (als die er al ooit waren) in wat hier samengevoegd is tot een soort symfonische kamer-singer/songwriterpop. Vooral de veelgebruikte houtblazers (hobo, klarinet, fagot) zorgen met de melancholieke vocalen een bijzondere herfstkleur aan de muziek. De muzikanten zijn o.a. afkomstig uit Jaga Jazzist, White Willow en Wobbler. Zowel het gedragen klassieke (eerste helft) als springerige jazzritmiek (tweede helft) komen samen in het gekozen nummer dat zo de uitersten van groep en album goed laat horen.

7. GRICE - Propeller (Hungersleep Records)
Jaaa, dit glijdt heerlijk naarbinnen! Dat duidt meestal op 'gemakkelijke' muziek, maar "Propeller" is juist uiterst gelaagd. Wat gebeurt er constant veel in die arrangementen! Stilistisch haast niet in een term te vangen, want met trekjes van jazzpop, progressieve pop en artrock wordt dat lastig. De door sommigen niet complimenteus als 'leefkuilmuziek' beschreven minitieus gearrangeerde jaren '80-muziek van Roxy Music/Bryan Ferry, Japan/David Sylvian, Sade en Black is vast van invloed geweest. Maar mét emotie, mét genoeg 'bite' (zeker in "Highly Strung") en minder geschikt voor de achtergrond dan aangehaalde referenties.

8. Änglagård - Viljans Öga (eigen beheer)
Ook in old school prog kun je je nog onderscheiden. Als je maar goede composities hebt, uitstekende muzikanten en spannende ideeën op het gebied van arrangeren en dynamiekgebruik. Het na een flinke pauze met horten en stoten weer actieve Änglagård bewijst het. Twaalf minuten is lang, maar "Sorgmantel" is toch heus het kortste nummer van "Viljans Öga" en hoor eens wat er allemaal gebeurt! Dromerig fluitspel, een bij vlagen denderende ritmesectie en een Mellotron die beide uitersten weet te versterken.

9. Sweet Billy Pilgrim - Crown And Treaty (Luxor Purchase)
De progressieve popliedjes van Sweet Billy Pilgrim hebben raakvlakken met het werk van Elbow. Net als Elbow bouwt Sweet Billy Pilgrim namelijk voort op een Britse artpoptraditie die vooral door toedoen van Radiohead een flinke boost heeft gekregen. En net als bij Elbow is soms te horen dat Talk Talk-platen rondjes hebben gedraaid in de spelers van de leden. Ook de post-progbands van het Kscope-label zijn stilistisch verwant. Het is bovendien niet vreemd dat de groep voorganger "Twice Born Man" mocht uitbrengen bij David Sylvians Samadhisound. De indringende zang en toegankelijke zangmelodieën geven een voor mij aangenaam wringend contrast met de intrigerende dingetjes die in de arrangementen gebeuren. Het raakt bij mij vaak dezelfde synapsen als GRICE, al is het geluid van GRICE weidser, meer cinematoscopisch.

10. IZZ - Crush Of Night (Doone Records)
Eigenlijk is nummer 10 ex aequo met onderstaand rijtje, maar om Aldwin niet gek te maken is IZZ dan maar nummer 10 geworden.... IZZ maakt prog met een frisse en energieke insteek, zoals we die ook van Spock's Beard en Echolyn kenden. Bij vlagen complex, maar ook regelmatig met een zekere popsensibiliteit. Luister maar naar de aansprekende zangmelodieën in "You've Got A Time". En dan is er nog het fijne gitaarspel van ex-Gentle Giant-gitarist Gary Green.

Eigenlijk dus ook op nummer tien, maar voor het gemak maar 'bubbling under':

Echolyn - Echolyn (eigen beheer) - ik had het al over het frisse, energieke dat Echolyn had, zeker op "As The World" en "Cowboy Poems Free". Op de dubbelaar "Echolyn" is men dat een beetje kwijt. Het album is doorwrocht en boeiend, maar in alle bezonkenheid mist er een sprankeling. Waar eerdere Echolyn-albums met gemak naar de top van m'n lijstes doordrongen blijft dit nog steeds goede album in dit kwalitatief sterke jaar wat achter.

Marillion - Sounds That Can't Be Made (Intact Recordings) - de Marillion-albums ná "Marbles" maakten niet bijster veel indruk en een eerste beluistering van dit album deden mij nog niet opnieuw opveren. Toch was er iets dat me toch steeds terugdreef naar de plaat. Was het de discussie op internet over het lange openingsstuk "Gaza"? Hoe het ook zij, ik hield een goede 'vibe' over van het wat gemankeerde (stemproblemen!) concert in Enschede en ik kocht de plaat alsnog (zoals gezegd, zo gaat dat wel vaker bij mij). Net als op de voorgangers staan er een paar songs op die wel erg klinken als door de producer aangelijmde ideeën uit jamsessies, maar het is een heel lang album en het bevat spannende songs genoeg, met wel degelijk aansprekende muzikale lading. Opvallend is bovendien dat Mark Kelly intrigerende dingen doet met zijn de laatste jaren drastisch gemoderniseerde geluidenpalet, waardoor je kamer bovendien bij vlagen op z'n grondvesten trilt.

Astra - The Black Chord (Rise Above Records) - het eerste album kon me indertijd niet zo bekoren. Dit was toch wel heel erg retro en bovendien was de productie wel erg ouderwets. Op een of andere manier raakte "The Black Chord" me wel meteen. Nog steeds ontzettend retro (ik moet vaak aan het album "Inside" van Eloy denken bij beluistering), maar o.a. de groovy en stuwende ritmesectie zorgen voldoende voor een eigen gezicht. En maakt de muziek bovendien in al z'n psychedelische geluidswolken verrassend aanstekelijk. En het debuut "The Weirding" werd flux aangeschaft en wordt intussen ook hogelijk gewaardeerd.

A Liquid Landscape - Nightingale Express (Glasville Records) - OK, ik kende de plaat al, maar dat het zó'n lekker bandje zou zijn, dat verraste me toch wel, toen de groep het voorprogramma van Marillion in Enschede mocht verzorgen. En met mij de hele zaal, want de ontvangst door de Marillion-fans was uiterst enthousiast en de groep was zichtbaar onder de indruk om zoveel lof toegejuicht te krijgen uit het volgepakte Muziekcentrum. Meteen het CD'tje gekocht natuurlijk, vol krachtige moderne prog met een metalrandje. Vrijwel zonder toetsen en met soms behoorlijk stevige gitaren. Enkele songs werken fraai naar een emotioneel hoogtepunt, waar dan eventjes repeterend gitaarriffpatronen verschijnen die als ontladingen van alle opgebouwde energie werken, zoals de zogenaamde 'vanderblows' dat bij het verder niet vergelijkbare Van Der Graaf Generator doen. Het werkt verslavend.

Storm Corrosion - Storm Corrosion (Roadrunner Records) - ik háát de term groeiplaatje, maar blijkbaar is dit er eentje. De eerste keren dat ik dit album hoorde deed de muziek me hoegenaamd niks. Pas nádat zich in huize Beunk een ware Steve Wilson-revival voordeed (zie hieronder) bleek dit een album vol onderhuidse spanning met climaxen die niet komen, maar zich uiteindelijk in je hoofd gaan vormen. Het behelst dus een samenwerking van Wilson met Opeth-voorman Mikael Akerfeld, waarin meer de hand van de eerste doorklinkt - denk daarbij aan diverse van Wilsons soloprojecten. Wel zijn de stemmen van Wilson en Akerfeld mooi contrasterend.

En dan laat ik voor het gemak enkele zeer gewaardeerde progressieve singer/songwriterplaten nog buiten beschouwing. Nou ja, laat ik er wat noemen buiten mededinging:

Rose Cousins - We Have Made A Spark (Proper Records) - op haar sterkst als ze melancholie combineert met atmosferische arrangementen. Gelukkig (voor mij dan) minder 'country' dan haar zeker niet verkeerde, veel bejubelde labelgenoot Gretchen Peters.

Ken Stringfellow - Danzig In the Moonlight (Lojinx) - niet alle songs zijn even sterk, maar vaak is uiterste meeslependheid gecombineerd met onweerstaanbare melodieën in arrangementen met veel 'symfo-instrumentarium'. Jim Moray - Skulk (NIAG Records) - wat mij betreft z'n beste sinds "Sweet England". Zeker, het is folk, maar dan zonder lullige dansmelodietjes.

Donald Fagen - Sunken Condos (Reprise / Warner) - errug gelikt, maar vooral gitarist Jon Herington maakt er een feestje van. Peter Hammill - Consequences (Fie! Records) - ondanks de evidente kwaliteit toch een beetje een inwisselbare plaat in 's mans indrukwekkende oeuvre. Hopelijk gaat hij op z'n soloplaten in de toekomst toch ook weer met gastmuzikanten of, ideetje, een producer werken.

Beste heruitgave: Sanguine Hum - Diving Bell (eigen beheer, 2010 / Esoteric Recordings, 2012) - met swingende jazzy timing gespeelde mengeling van progressieve pop en rock. Chris haalde als vergelijking Jakko Jakszyck erbij, ik wil ook You Were Spiraling noemen, naast de haast vergeten NDV-plaat en het obscuur gebleven iO. De plaat moet even op gang komen, maar dan volgt het ene na het andere briljantje. Behoort tot m'n vaakst gedraaide platen dit jaar en zou anders ergens rond nummer 4 in m'n lijstje hebben gestaan.

Verder dient de fraai verzorgde heruitgave van Twelfth Night -"Live And Let Live" (Festival Music) genoemd. Nu met het complete concert, maar door de erg wisselende geluidskwaliteit luistert hij wel minder ontspannen (als dat al kan bij Twelfth Night) weg dan de eerdere CD-uitgave op SI Music.

Beste live-DVD/Blu-Ray: Steven Wilson - Get All You Deserve (Kscope) - de soloplaten van Wilson hadden me tot nu toe niet zo geraakt. Dit live-document verandert alles. Dat komt vooral ook door de kick die je krijgt als je de fantastische band (Adam Holzman, Marco Minnemann, Nick Beggs, Niko Tsonev, Theo Travis en natuurlijk Wilson zelf) bezig ziet en hoort. Ook het idioot lange "Raider II" is aldoor spannend, mede doordat Wilson nooit zo mooi, vol en emotioneel gezongen heeft als hier. Deze Blu-Ray heeft er tot geleid dat ik nu ook de recentere Porcupine Tree-platen beter kan waarderen. Gelukkig kwam er ook net een schitterende live-versie van 'The Incident" uit ("Octane Twisted" (Kscope)), dat dan meteen m'n nummer twee in de live-documentenlijst is dit jaar.

Concert van het jaar:
Tsja, makkie:
1. The Enid in juni in Almelo natuurlijk! verder:
2. Kayak en het Thomas Orkest - Zwolle, december
3. Motorpsycho & Ståle Storløkken - Utrecht, april

Meest ondoorgrondelijke plaat:
Scott Walker - Bish Bosch (4AD) - ook een makkie. Deze plaat vergt gewoon erg veel van de luisteraar en is nog maar iets meer dan een maand uit. Ik ben er nog lang niet uit wat ik hiermee moet, hij roept tot nu toe vooral vragen op. Intrigerend in z'n gelijktijdige aantrekkelijk- en afstotelijkheid. Ik kocht niet zoveel jazzrock dit jaar.

Chad Wackerman - "Dreams Nightmares And Improvisations" (eigen beheer) was natuurlijk een vette must gezien de bezetting Holdworth/Cox/Johnson/Wackerman. Een album dat op zich redelijk aan hooggespannen verwachtingen voldoet. Toch wist het zich niet binnen het symfonisch geweld van bovenstaand lijstje te slepen. Toch te weinig echt aansprekende composities, toch te inwisselbaar met andere samenwerkingen van de heren? En waar Gary Husbands "Dirty & Beautiful Volume 1" vorig jaar vele rondjes draaide en zelfs in m'n eindlijst kwam vond ik "Dirty & Beautiful Volume 2" (Abstract Logix) saaier. Blijkbaar stonden de aansprekendste composities op het eerste deel. Ja "Fred" van en met Allan Holdworth is natuurlijk te gek, maar da's een remake.

Op "Hands On" van de Koos Wiltenburg Group (Full House Music) staan enkele niet te versmaden jazzrocktracks en daarom wil ik 'm hier noemen, maar het is niet echt een jazzrock-album, door de aanwezigheid van stukken die meer in de postbop- en 'wereldjazz'-hoek vallen. Gitarist van dienst alhier is Eef Albers, die ook verantwoordelijk is voor de arrangementen. In de jazzrockstukken speelt hij zowel de leadpartijen (lyrisch, met veel sustain, denk Jeff Beck) als de slagpartijen (prachtige jazz-akkoorden, met een sound zoals Jan Akkerman op "Eli" had). In andere rock-trekjes ontberende tracks heeft Metropole Orkest-saxofonist Leo Janssen de lead.

Dan zijn er nog in de laatste weken van december platen verschenen die bij mij nog onvoldoende 'ingedaald' zijn om mee te nemen in de lijstjes. Bovendien heeft bijna ieder progmedium z'n lijstjes al klaar en zie je ze dus ook nergens. Hopelijk zijn ze vorig jaar niet vergeten. Ik doel dan met name op de nieuwe Lo-Fi Resistance. Mijn eerste indruk is dat het een fijn plaatje is, maar ik ben er nu ook weer niet door verrast. De vorige kwam meteen heftiger binnen. Maar uit bovenstaand epistel valt te leren dat dit zó kan veranderen!

Oh, en naar (free)jazz en klassiek heb ik ook wel geluisterd. Voor de geïnteresseerde kan ik daar eventueel ook nog wel wat favo titels in noemen. )