• Herman Beunk

  •  
    • Top 2020:

    1. D'Virgilio, Nick – Invisible (Sweetwater Studios / English Electric Recordings)
    2. Abel Ganz – The Life Of The Honeybee & Other Moments Of Clarity (eigen beheer)
    3. Fish – Weltschmerz (Chocolate Frog Records)
    4. Harrison, Gavin & Antoine Fafard – Chemical Reactions (Harmonic Heresy)
    5. Polis – Weltklang (Progressive Promotion Records)
    6. Windom End – Perspective Views (FREIA Music / Belle Antique)
    7. Van der Aa, Michiel feat. Kate Miller-Heidke – Time Falling (Disquet Media)
    8. THEO – Figureheads (Generation Prog Records)
    9. Swappers Eleven – From A Distance (OSKAR)
    10. Pineapple Thief, The – Versions Of The Truth (Kscope)


    Zeker de plaatsen 1 en 2 worden ingenomen door de albums die ook echt wel het vaakst gedraaid heb dit jaar – en met reden. Natuurlijk is het altijd weer lastig welke albums er nu echt in de Top 10 horen. Zo is op het allerlaatste moment “Dysergy” van Golden Caves, toch een ex-Album van de Maand, uit de lijst geduwd door THEO. Mark Kelly's Marathon leek er lang in terechtgekomen, maar heeft het toch niet gehaald, ten faveure van het hoe dan ook met Marillion verbonden Swappers Eleven. Jakko M. Jakszyk maakte een prachtig album met ook een zeer fraaie 5.1-mix erbij geleverd, maar krijgt 'strafpunten' omdat maar liefst drie songs herbewerkingen zijn, waarbij twee ervan nauwelijks te onderscheiden zijn van de eerdere (Fjieri-)versies. En dan was er een aantal oude favorieten die opnieuw met sterk materiaal kwamen, dat toch net niet anders genoeg was dan eerder eigen werk om tot de top tien door te dringen. Ik denk aan Kansas, Sanguine Hum, The Flower Kings, Motorpsycho, Tim Bowness, Olivier's Army en The Opium Cartel. Verder niks mis met die albums, hadden zeker in mijn Top 20 gestaan, als ik die opgesteld had. En ja, ook held Peter Hammill kwam met plaatwerk: een verrassende samenwerking met The Amorphous Androgynous (of eigenlijk meer andersom). Dit betrof, hoe sterk ook, in feite een veredelde EP en viel voor mij om die reden alleen al af voor deze lijst.

  • 1. D'Virgilio, Nick – “Invisible” (Sweetwater Studios / English Electric Recordings)
    Het heeft lang geduurd voordat we weer een volwaardig solo-album van Nick D'Virgilio mochten begroeten. Het eerste, “Karma” (2001), verscheen een jaar vóórdat hij overwacht van drummer tot frontman van Spock's Beard transformeerde. De kleine twee decennia sindsdien waren enerverend te noemen, want hij maakte een overstap naar Cirque Du Soleil en vervolgens naar Sweetwater Sound, de grootste muziekinstrumentenverkoper van de VS. In de tussentijd was de Amerikaan de vaste drummer geworden van het toch über-Brits klinkende Big Big Train. Al die levenservaring leidt tot een uitermate veelzijdig album. Zijn liefde voor prog, The Beatles, solowerk van Peter Gabriel, maar ook funk, soul en rock komen er op samen. En met de 'backing' van Sweetwater is ervoor gezorgd dat het geheel klinkt als een klok, D'Virgilio's groovende drumspel natuurlijk voorop. Muzikale bijdragen komen er van velen waarmee hij de afgelopen jaren mee samenwerkte. En dan zijn er nog de orkestpartijen die in de iconische Abbey Road Studios zijn opgenomen. Verreweg mijn meest gedraaide album dit jaar, waarbij iedere beluistering met veel plezier én fascinering gepaard gaat.
    Website: https://www.nickdvirgilio.com/

    2. Abel Ganz – “The Life Of The Honeybee & Other Moments Of Clarity” (eigen beheer)
    Het in 2014 verschenen naar de band genoemde album “Abel Ganz” was een nieuw begin, weg van de neoprog, naar een eclectische stijl waarin zelfs americana-invloeden welkom bleken. Dat sloeg aan, dus het is niet gek dat de nu verschenen opvolger doorgaat op de ingeslagen weg. “The Life Of The Honeybee & Other Moments Of Clarity” is dan ook met hetzelfde los-vaste kernteam gemaakt. Opnieuw valt op hoeveel zorg er is besteed aan de composities en de arrangementen. Duidelijk niet gemaakt met het doel bij een bepaald publiek in de smaak te vallen, is de muziek te omschrijven als een amalgaam van progressieve rock, folkrock en wat nog het dichtst in de buurt komt van wat meestal singer-songwritermuziek wordt genoemd. De ene keer is een akoestische gitaar het basis-instrument, dan weer een piano of tóch een lekker snerpend analoog keyboard. De zeven heren die midden in het boekje gefotografeerd staan, zijn dan ook zelden allemaal in één song aanwezig. Mooi hoe Mick Macfarlane zijn herkenbare, maar nooit té nadrukkelijke stem weet te schikken binnen de diverse muzikale landschappen. En hoe in het slotnummer Denis Smith over een heerlijk melancholieke zangstem blijkt te beschikken, met Paul Buchanan-allure. We draaiden in juli “Sepia And White”, een grandioos opgebouwde compositie met grote diepgang en intensiteit, wat mij betreft hét sterkste prognummer van 2020.
    Website: https://abelganz.com/

    3. Fish – “Weltschmerz” (Chocolate Frog Records)
    Daar is-ie dan eindelijk, met de nodige vertraging: “Weltschmerz”, het laatste studio-album van Fish. En ja: het woord 'laatste' bedoelen we in dit geval letterlijk. De rijzige Schot heeft namelijk zijn afscheid van de muziekscene aangekondigd, om zich te gaan concentreren op schrijven. Ook dat afscheid is inmiddels uitgesteld, omdat door de corona-ellende de bijbehorende afscheidstournee een vol jaar is verschoven naar eind 2021. Eén van de redenen voor het uitstel van het album is, dat Fish totaal tevreden wilde zijn: hij wilde eindigen op een hoogtepunt. Niet alleen heeft hij veel tijd gestoken in de teksten, de muziek moest ook klinken als een klok – en dat is gelukt. Zijn vaste muzikale partner van de laatste jaren, Steve Vantsis, is duidelijk de spil in dit geheel. Hij mede-produceerde, is co-auteur van het merendeel van het materiaal en speelde diverse instrumenten zelf in. Maar hij doet dat zeker niet alleen. Fish-veteranen als Robin Boult, Foss Paterson en Dave Stewart (de drummer) zijn aanwezig. Daarnaast zijn er opmerkelijke gasten als gitarist John Mitchell, drummer Craig Blundell en David Jackson, voormalig saxofonist van één van Fish' favoriete bands van vroeger: Van Der Graaf Generator. Nederlander Egbert Derix zorgt net als “Feast Of Consequences” voor enkele strijkersarrangementen. De special edition komt in eendere verpakking als de voorganger: een kloek boekwerk in een beschermhoes met prachtig artwork van, natuurlijk, Mark Wilkinson. De 10 songs (bij elkaar 84 minuten) staan op twee CD's én op Blu-ray, met tevens een mooie 5.1 mix. Fish geeft met de special edition van “Feast Of Consequences”, en door de toevoeging van een 5.1-mix nog méér met “Weltschmerz” aan hoe je met fysiek product een totaalervaring kunt bieden waar een alleen via streaming services beschikbaar album niet aan kan tippen. En als hij dat dan ook nog eens doet met de hier gecreëerde diepgang ben je er vele uurtjes mee zoet – en dat ben ik sinds eind september dan ook zeker (met veel voldoening) geweest!
    Website: https://fishmusic.scot/

    4. Harrison, Gavin & Antoine Fafard – “Chemical Reactions” (Harmonic Heresy)
    Antoine Fafard heeft al een flinke reeks creatief hoogstaande uitgaven op zijn naam staan, maar blijft steeds op zoek naar nieuwe uitdagingen. De in Londen woonachtige Canadese bassist maakte de afgelopen jaren een reeks albums met steeds andere topdrummers, die aldoor veel meer waren dan alleen maar tentoonspreidingen van virtuositeit voor een muzikantenpubliek. Compositorisch en zeker ook productioneel waren de albums met o.a. Simon Phillips, Gary Husband en Todd Sucherman van hoog niveau. Wat daarnaast al lang in de pijplijn zat was een samenwerking met klassieke ensembles. Al in 2016 kreeg hij het via dirigent Anthony Armore voor elkaar om een sessie te regelen met het Tsjechische Janácek Philharmonic Orchestra. De destijds opgenomen basis werd later voorzien van uitdagende partijen voor zijn eigen basgitaar en de drums van Gavin Harrison. De twee composities bleven op de plank totdat Fafard daarnaast ook vier stukken voor strijkkwartet en dezelfde ritmesectie had voltooid. De strijkkwartetpartijen werden door slechts twee spelers, Maria Grig en Jonathan Gerstner ingespeeld. Fraai zijn de marimbapartijen die Harrison net als op de recente The Pineapple Thief-plaat “Versions Of The Truth” eraan toevoegt. Als brug fungeert “Singular Quartz”, met als strijkersgroep Jery Goodman en Avigail Arad en niet Harrison zelf op marimba, maar Reinaldo Ocando, die tevens vibrafoon bespeelt. Het resultaat mag zeer geslaagd worden genoemd en neemt in zowel het oeuvre van Fafard als Harrison een bijzondere plek in. En het blijkt dat deze style clash ook uiterst beklijvend is en nu al weer wat maanden herbeluistering blijft opeisen.
    Websites:
    https://antoinefafard.com/
    http://www.gavharrison.com/

    5. Polis – “Weltklang” (Progressive Promotion Records)
    De uit het oostelijk deel van Duitsland afkomstige band Polis heb ik afgelopen jaar ontdekt naar aanleiding van het derde album “Weltklang”. Ondertussen ben ik ook de back catalogue (Hintenkatalogus??) ingedoken, zó 'begeistert' heeft deze band me. Polis heeft wat overeenkomsten met Traumhaus. Beide groepen maken progressieve rock met brede, door heavy gitaarriffs gestutte sound, beiden bedienen zich daarbij van de Duitse taal en brengen hun albums uit via Progressive Promotion Records. Ook neemt Polis net als Traumhaus rustig de tijd voor een album, zij het dat Polis wat korter bestaat: sinds de oprichting in 2010 verschenen drie albums, waarvan het jongstleden april uitgebrachte “Weltklang” het meest recente is. Net als veel werk van Pink Floyd hebben de songs een meer blues-getinte basis dan gewoon is binnen de progrock. De zangstijl van Christian Roscher is meer zoals je die bij een alt.rockband zou verwachten, maar wel op een dergelijke manier dat je meteen gaat luisteren naar de verzorgde teksten. Mooi is ook dat diverse nummers in elkaar overlopen, waarbij zeker de tweede helft van het album een suite-achtig karakter krijgt. Al die elementen doen je snel weer naar het album grijpen, waarbij je al snel ontdekt dat de songs gehaaider in elkaar zitten dan je verwacht als gevolg van het stevige bluesrocksausje dat zich in eerste instantie opdringt.
    Websites:
    https://polisband.de/
    https://polisklang.bandcamp.com/

    6. Windom End – “Perspective Views” (FREIA Music / Belle Antique)
    Windom End kwam tot ons middels een promo van FREIA Music. Dit Nederlandse label verkiest het album “Perspective Views” alleen op LP uit te brengen. Met alle respect voor het werk van FREIA ben ik (en ik ben niet de enige binnen het Xymphonia-team) dan maar uitgeweken naar Japan, waar Belle Antique een fraai verzorgde CD-uitgave heeft gemaakt, met zelfs een bonus-CD van een klein halfuur. Met muziek van deze Zweedse band dringt er zowaar pure neoprog door tot mijn lijstje, maar het is dan wel neoprog van de meest verzorgde vorm. Muzikaal bouwt “Perspective Views” voort op de volle neoprogsound van IQ, zoals we die ook terugvinden bij Zweden als Galleon. Die rijke sound wordt gecreëerd door dikke keyboardpartijen, niet zelden gestut door baspedalen. De priemende gitaar- en stuwende baspartijen bevechten toch met gemak hun plaats in het geluidsspectrum. Wat dit album steeds weer terug in mijn CD-speler deed belanden zijn toch in de eerste plaats de sterke composities en de melodieuze rijkdom.
    Websites:
    http://windomend.com/
    https://windomend.bandcamp.com/

    7. Van der Aa, Michiel feat. Kate Miller-Heidke – “Time Falling” (Disquet Media)
    Hoort “ Time Falling” nu onder het kopje 'klassiek', zoals De Volkskrant meende, of onder 'indie-pop', zoals componist Michel van der Aa zelf meent? Het is maar met welke oren je ernaar luistert. In ieder geval zijn alle 11 stukken op het album te omschrijven als 'liedjes', die door de Australische Kate Miller-Heidke weliswaar oorstrelend, maar niet met klassieke zangtechniek worden gezongen. De songs zijn hoofdzakelijk door Van der Aa zelf geïnstrumenteerd, als je het aankleden met elektronisch sounddesign zo kunt noemen. Maar “What A Dream” is in feite gewoon een folksong, waarin Miller-Heidkes stem vrijwel uitsluitend door akoestische gitaartokkels worden ondersteund. In vier nummers is het Nederlands Kamerkoor te horen. Een handvol andere songs hebben een ritmische, naar drum 'n' bass neigende begeleiding en komen op die manier in het vaarwater van het duo Lamb. Of Björk natuurlijk, die bovendien tevens met folkinvloeden en koren werkte en dus sowieso in vergelijkbaar muzikaal vaarwater zit. Hoe het ook zij, “Time Falling” is een fascinerend album vol fraaie klanklandschappen en fluwelen zang, die gelukkig onder geen enkel genre te scharen valt. Dat maakt dit waar progressief. Rock-elementen ontbreken misschien, maar pop-elementen zijn er voldoende - en begon wat we nu 'prog' noemen niet met het integreren van klassieke elementen in (sixties-)pop? Mij intrigeren dergelijke stilistische kruisbestuivingen over en weer uitermate. En "Time Falling" belandde sinds de aankoop in april dan ook menigmaal in mijn CD-speler. In “Identical Hands” hoort u een bezwerende bijdrage van het Nederlands Kamerkoor.
    Website: https://www.vanderaa.net/

    8. THEO – “Figureheads” (Generation Prog Records)
    Vlak voor de jaarwisseling was daar een bijzonder in het oor springend album van een band die kortweg als THEO door het leven gaat. Dit “Figureheads” blijkt echter niet het debuut. Het doordachte artwork van Blacklace presenteert de slechts vier composities van het 55 minuten lange album als waren het beeldende kunstwerken in een museum, met THEO als de in 2015 geboren kunstenaar. Inderdaad blijkt vijf jaar geleden al het debuut “The Game Of Ouroboros” verschenen. Beide werkstukken klinken zo volslagen uitgekristalliseerd dat het hier onmogelijk debuterende musici kan betreffen. En zo blijkt. Centrale man is Jim Alfredson: hij componeerde, schreef alle teksten, zingt deze ook en bespeelt uiteenlopende keyboards. Hij blijkt tot nu toe vooral carrière te hebben gemaakt in de jazz, vooral met het al bijna twee decennia actieve orgeltrio Organissimo. Van huis uit voerde zijn pa hem echter met o.a. Emerson, Lake & Palmer, Pink Floyd en Vangelis en met die achtergrond wilde hij uiteindelijk ook wat doen. Niet alleen blijkt hij een eigen draai te kunnen geven aan die toch nog overduidelijk waarneembare invloeden, hij kan in THEO ook zijn talent om intelligente, maatschappelijk beschouwende teksten te schrijven kwijt. Zoals gezegd zingt hij ze zelf en hij is technisch niet de sterkste op dat gebied, maar hij brengt ze wel met zoveel zeggingskracht over het voetlicht dat je er meteen naar wilt luisteren. Voor de verdere aankleding vond hij musici die technisch al even onderlegd zijn, maar dit wel aanwenden in dienst van de compositie. “Man Of Action” geeft duidelijk blijk van het groovende Chapman Stick-spel van Gary Davenport. In datzelfde nummer houdt gitarist Jake Reichbart zich lang koest, maar in het uitgerekte coda speelt hij een bijzonder fijne solo. In twee andere stukken is ex-Haken-gitarist Tom MacLean te horen. Kevin DePree sluit met zijn dynamische drumspel nauw aan op de kanten waar Alfredson de muziek heenstuwt. Als in het slot-epic “Portents & Providence” duidelijk Genesis geëerd wordt met een fikse knipoog naar “Duke”, sluit DePree met zijn ineens Collinsiaanse stijl aan op Alfredsons vele lagen breed uitwaaierende keyboards. Maar dit is de enige keer dat de invloed er echt dik bovenop ligt.
    Websites:
    https://generationprog.bandcamp.com/album/figureheads
    https://www.facebook.com/THEOPROG/

    9. Swappers Eleven – “From A Distance” (OSKAR)
    Een van de tradities tijdens de befaamde Marillion Weekends is, dat er altijd een middag is vrijgemaakt waar een fan met de band mag mee spelen. Dit leverde soms verrassende resultaten op in zowel songkeuze als uitvoering. Ook leverde dit vriendschappen voor het leven op bij sommige participanten. Drie van deze heren besloten zelfs om een band te formeren en zo ontstond Swappers Eleven. De harde kern heeft ook 14 andere mede-swappers gevonden die ook hun medewerking verlenen aan het album “From A Distance”. Het is zo een zeer internationaal project geworden, waar 9 nationaliteiten aan verbonden zijn. Natuurlijk is de inspirator van de band, Marillion dus, hoorbaar in de composities, die uiteenlopen van episch tot compact rockend. Maar die Marillion-blauwdruk is vrijwel nergens te prominent doorgedrukt. Sterker: het is gewoon gelukt een plaat vol sterke composities af te leveren, waarbij de muzikanten stuk voor stuk laten horen veel meer te kunnen dan op hun Marillion-voorbeeld lijken. Petje af.
    Websites:
    https://www.facebook.com/swapperselevenband/
    https://swapperseleven.bandcamp.com/releases

    10. Pineapple Thief, The – “Versions Of The Truth” (Kscope)
    Ja, nog een plaat met een belangrijke rol voor drummer Gavin Harrison, in dit geval ook als componist. Bij The Pineapple Thief in dit geval, waar hij alweer wat jaartjes vast bandlid is. Net als op voorganger “Dissolution” (2018) zijn op “Versions Of The Truth” alle composities van de hand van de combi Bruce Soord/Gavin Harrison. Die laatste, ook van o.a. Porcupine Tree en King Crimson gekende superdrummer drukt met zijn minutieus geconstrueerde ritmische patronen dan ook mede zijn stempel op deze productie. De veelal korte songs lijken zo simpel en klinken ook toegankelijk, maar stiekem gebeurt er heel veel. Zeker in de 5.1-mix valt op hoe ideeënrijk de arrangementen van de songs zijn. Harrison beperkt zich niet tot zijn drumset, maar laat speelt ook sprankelende marimba-partijen. In bijvoorbeeld het titelnummer en “Stop Making Sense” dringt daardoor een vergelijking met Peter Gabriels derde en vierde soloplaat zich op (denk bijv. aan “San Jacinto”). Je moet echt moeite doen om de namen van bassist Jon Sykes en toetsenist Steve Kitch in de hoesteksten op te sporen. Toch doen ook zij fraaie dingen in de arrangementen. De luxere edities gaan weer vergezeld van alternatieve versies van alle albumversies als bonus, die intiemer van karakter zijn. Harrison laat zijn reguliere drumset dan helemaal links liggen en concentreert zich op de marimba. Vooral ook die fantasievolle alternatieve versies die echt een meerwaarde hebben, doet het verdienen dat “Versions Of The Truth” een plaats in mijn top tien verdient.
    Websites:
    https://www.pineapplethief.com/
    https://kscopemusic.bandcamp.com/album/versions-of-the-truth


    Beste live-document: Big Big Train – Empire: Live At The Hackney Empire (English Electric Recordings) Er kwamen niet heel veel live-documenten uit dit jaar. Althans niet die ik gekocht heb, want er waren natuurlijk wel veel speciale online corona-evenementen. Big Big Train wist toch weer te overdonderen, mede omdat de opname zowel beeld- als geluidtechnisch zo verzorgd is, waardoor “Empire” toch weer een essentiële toevoeging aan het Big Big Train-oeuvre.